De jaren 20 zijn best wild. Het begon met Covid, gevolgd door de OekraIne-oorlog. En nu ook een grote inflatie, sterk gestegen energieprijzen en zelfs een nucleaire dreiging,

Daar komen langzame, maar minstens zo grote veranderingen bij: de opkomst van China, met daarbij de relatieve neergang van het Westen. De klimaatproblemen, de veranderingen in de bevolkingssamenstelling. Etcetera, etcetera.
Veel mensen hebben het gevoel dat de samenleving nu sneller verandert dan hiervoor. En zeker in Europa denken veel mensen dat die verandering niet in de goede richting gaat.

Veel mensen zijn hun ankers kwijt. Of je nou zelf migrant bent, of de samenleving bijna onherkenbaar ziet veranderen, er is een breed gedragen gevoel van ontheemding in de maatschappij.

Ik denk dat die ontheemding deels te maken heeft met het verdwijnen van het geloof en de ideologieën. Een tegenslag aankunnen als je weet dat er een mooie toekomst wacht is makkelijker dan als je alleen maar denkt dat het erger wordt. Daarbij, als een samenleving ergens naar toe werkt, ben ik ervan overtuigd, dat die samenleving zich beter organiseert, problemen eerder aanpakt, strategischer denkt.

Ik denk dat we onze toekomst kwijt zijn, ontheemd in het heden.

Laten we er voor het gemak even van uitgaan dat de nucleaire dreiging niet uitmondt in ons overlijden. Dan zou het fijn zijn als we op één of andere manier wél weer onszelf een toekomst weten te geven.

Betekenis

Maar daarvoor moeten we naar binnen. Wat geeft ons in deze tijd betekenis? Waar leven we voor? Welke samenleving willen we bouwen?

Als God dood is en we geloven de ideologieën niet meer, dan hebben we geen bodem en geen doel. Hoe bouwen we dan nog betekenis in deze innerlijke leegte?

Ik denk dat deze vraag ons teistert. Ook al ligt ie vaak niet aan de oppervlakte. We zijn zo druk met ons dagelijks leven, dat we niet meer opmerken dat we niet gedragen worden door onze innerlijke zingeving. Misschien zijn we daarom wel zo druk met ons dagelijks leven, dan hoeven we de innerlijke leegte niet aan te zien.

Maar het kan wel en ik denk dat het goed is. Zien wat er is, ook al is het leeg. En dan kijken hoe we er mee om gaan. Hoe we wél tegemoet kunnen komen aan de zingeving in het dagelijks leven, wanneer de leegte dat niet geeft.

We hebben nieuwe manieren nodig om met de leegte om te gaan. Alleen maar idealen en zelfontwikkeling is niet genoeg. We hebben methodes nodig om de leegte te erkennen, met de zinloosheid om te gaan en in de leegte concepten te vormen die het gewicht van ons dagelijks leven kunnen dragen.

Methode

De methode waar ik mee bezig ben geweest is gebaseerd op vier nieuwe woorden. Vier nieuwe concepten die gemeen hebben dat ze de leegte erkennen én helpen vorm geven aan ons dagelijks leven. Ze zweven als het ware in de leegte. De woorden hebben ook met elkaar te maken. Dus tussen de zwevende woorden spannen zich een soort draden. Als een web tussen de woorden. Op die woorden kunnen we andere woorden bouwen, waarmee we ons dagelijks leven kunnen helpen organiseren. De vier woorden vormen een zwevend platform in de leegte die betekenis helpt geven.

Bij elkaar heten ze de mirdan-filosofie. De woorden gaan over praktisch omgaan met niet-weten (pu), over ervaren (mu), over de waarheid die we niet kunnen bereiken (osmo) en over ons
bewustzijn (marzoek). Deze vier woorden erkennen de betekenisloze leegte in ons en reiken uit naar het dagelijks leven die wél betekenis nodig heeft.

Op 27 oktober geef ik een lezing in het Colofon in Arnhem, vanaf 19.30. Je kan ook alvast het boek ‘Leegte’ kopen bij je lokale boekhandel of op www.elikser.nl/leegte.htm.

(Afbeelding: Mvs.gov.ua, CC BY 4.0, via Wikimedia Commons)